ارزیابی گرایش های ریسکی کشاورزان و تعیین نهاده های موثر بر ریسک تولید (مطالعه موردی پیازکاران دشت تبریز)

بخش کشاورزی از جمله فعالیتهای توأم با ریسک و نبود اطمینان است. کشاورزان در چنین شرایطی مجبور به تصمیم گیری هستند و تصمیمات آنها تحت تاثیر گرایش های ریسکی آنهاست. از آنجایی که مصرف نهاده های کشاورزی نیز با این گرایش ها در ارتباط است، لذا انتظار می رود بسته به آن، میزان مصرف نهاده های مورد نیاز محصولات کشاورزی متفاوت باشد، بنابراین بررسی گرایش های ریسکی کشاورزان در راستای درک بهتر رفتار تولیدکنندگان و لحاظ آن در سیاست گذاری های بخش کشاورزی می تواند به بهره گیری مطلوبتر از عوامل و امکانات در دسترس کمک شایانی نماید. پیاز به عنوان یک محصول زراعی پرمصرف به طور متوسط سالیانه 55000 هکتار از اراضی زیرکشت کشور را به خود اختصاص می دهد و دشت تبریز به ترتیب با 67 و 6/12 درصد از کل سطح زیرکشت پیاز استان و کشور و نیز 65 و 16 درصد از تولید کل پیاز استان و کشور جزو مناطق مهم در تولید این محصول می باشد. وجود نوسان در عملکرد در هکتار پیاز استان آذربایجان شرقی در طی سالهای گذشته، نمادی از وجود ریسک در تولید این محصول تلقی می شود. در این تحقیق جهت بررسی گرایش های ریسکی کشاورزان از رهیافت پارامتری و مدل میانگین- انحراف معیار پیشنهادی ساها و برای تعیین نهاده های موثر بر ریسک تولید پیاز دشت تبریز از مدل عمومی جاست و پاپ استفاده شد. نتایج برآورد تابع تولید به فرم درجه دوم تعمیم یافته، نشان داد که نهاده های سطح زیرکشت، بذر، آب و نیروی کار استخدامی اثر معنی دار و مثبت و نهاده کود شیمیایی اثر معنی دار و منفی بر تولید دارند. از سوی دیگر، برآورد تابع ریسک به شکل لئونتیف تعمیم یافته، افزایش سطح زیرکشت، نیروی کار استخدامی و مصرف بذر و آب را افزایش دهنده و مصرف سم و کود شیمیایی را کاهنده ریسک تولید می باشند. کشش کل واریانس تولید 48/1 بدست آمد که نشان دهنده افزایش ریسک تولید به ازای افزایش یک درصدی مصرف نهاده ها به یک نسبت می باشد. نتایج بدست آمده از برآورد پارامترهای ریسکی کشاورزان، حاکی از ریسک گریز بودن کشاورزان است که این ریسک گریزی با افزایش ریسک این فعالیت افزایش یافته و با افزایش درآمد کشاورزان کاهش می یابد.